Δαφνηφόρια ή Δαφνηφορία ή Δαφναφόρια
Πομπή που κατευθύνεται στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς.
Αττικός , ερυθρόμορφος κρατήρας, 440 π.Χ.
Φερράρα, Museo Archeologico Nazionale di Spina.
 |
Εννεατηρική γιορτή (κάθε οκτώ χρόνια) προς τιμή του Δαφνηφόρου ή Δαφναίου Απόλλωνα που γινόταν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, κυρίως όμως στους Δελφούς, στα Τέμπη και στη Θήβα.
Τα Δαφνηφόρια των Δελφών γίνονταν το μήνα Ιλαίο και ήταν μέρος των Σεπτηρίων. Η γιορτή γινόταν σε ανάμνηση του καθαρμού του Απόλλωνα μετά το φόνο του Πύθωνα.
Κατά τη διάρκεια της γιορτής σχηματιζόταν πομπή από παιδιά, επικεφαλής της οποίας ήταν ο αρχηδαφνηφόρος.
Στα Τέμπη θυσίαζαν στο βωμό του θεού κι ο αρχηδαφνηφόρος, που παρίστανε το θεό Απόλλωνα, παρέμενε εκεί για οκτώ χρόνια ως υπηρέτης του θεού.
Μετά τις τελετές η πομπή, επικεφαλής της οποίας ήταν ο αρχηδαφνηφόρος της προηγούμενης γιορτής, επέστρεφε στους Δελφούς. Όσοι συμμετείχαν στην πομπή ήταν στεφανωμένοι με κλαδιά δάφνης, από την ιερή δάφνη του Απόλλωνα, και τραγουδούσαν παιάνες.
Στην πόλη της Θεσσαλίας Δειπνιάς γιόρταζαν τα Δαφνηφόρια σε ανάμνηση του πρώτου δείπνου του Απόλλωνα, μετά την κάθαρσή του από το φόνο του Πύθωνα. Στο δείπνο συμμετείχε και το δαφνοστεφανωμένο παιδί.
Στη Θήβα τα Δαφνηφόρια γίνονταν την άνοιξη προς τιμή του Ισμήνιου Απόλλωνα. Κατά τη διάρκεια της γιορτής σχηματιζόταν πομπή. Επικεφαλής της ήταν ένα δαφνηφόρο, αμφιθαλές (που ζούσαν και οι δύο γονείς του) παιδί, ιερέας του θεού για ένα χρόνο, και πίσω του ακολουθούσε ο πιο στενός του συγγενής κρατώντας την κωπώ. Η κωπώ ήταν ένα ξύλο ελιάς τυλιγμένο με κροκωτό ύφασμα και στολισμένο με κλαδιά δάφνης και άνθη. Στην κορυφή της υπήρχε χάλκινη σφαίρα, από την οποία κρέμονταν άλλες μικρότερες σφαίρες. Στη μέση του ξύλου υπήρχε άλλη μικρή σφαίρα από την οποια κρέμονταν κόκκινες ταινίες.
Ακολουθούσε χορός παρθένων με κλαδιά ικεσίας τραγουδώντας το δαφνηφορικό τραγούδι κι αμέσως μετά η υπόλοιπη πομπή. Η πομπή κατέληγε στο ιερό του Ισμήνιου Απόλλωνα. Εκεί άφηναν την κωπώ και συχνά κάποια παιδιά αφιέρωναν στο θεό χάλκινο τρίποδα.
Τα Δαφνηφόρια είχαν συγγένεια με τα Θαργήλια και η κωπώ με την ειρεσιώνη και την κορυθάλη.
Δαφνηφόρια γιορτάζονταν και στην Ερέτρια, ενώ και στη Φλύα της Ατικής (Χαλάνδρι) λατρευόταν ο Απόλλωνας με το επίθετο Δαφνηφόρος.
Βιβλιογραφία - πηγές
Κλήμης Αλεξανδρεύς, Σχόλια, 298, 30
τῶν δαφνηφορικῶν οὕτως ὀνομαζομένων παρ'
ὅσον δάφνας δι' ἐνναετηρίδος εἰς τὸ τοῦ Ἀπόλλωνος κομίζοντες οἱ
ἱερεῖς ἐξύμνουν αὐτόν. αὕτη ἡ αἰτία· τῶν Αἰολέων ὅσοι κατῴκουν
Ἄρνην καὶ τὰ ταύτῃ χωρία κατὰ χρησμὸν ἀναστάντες ἐκεῖθεν καὶ
περικαθεζόμενοι Θήβας ἐπόρθουν προκατεχομένας ὑπὸ Πελασγῶν.
κοινῆς ἀμφοῖν ἑορτῆς Ἀπόλλωνος ἐνστάσης ἀνοχὰς ἔθεντο καὶ δάφνας
τεμόντες οἳ μὲν ἐξ Ἑλικῶνος, οἳ δὲ ἐγγὺς τοῦ Μέλανος ποταμοῦ,
ἐκόμιζον τῷ Ἀπόλλωνι. Πολεμάτας δὲ ὁ τῶν Βοιωτῶν ἀφηγούμενος
ἔδοξεν ὄναρ νεανίαν τινὰ πανοπλίαν αὐτῷ διδόναι καὶ εὐχὰς ποιεῖσθαι
προστάττειν τῷ Ἀπόλλωνι δαφνηφοροῦντας δι' ἐνναετηρίδος. μετὰ
δὲ τρίτην ἡμέραν ἐπιθέμενος κρατεῖ τῶν πολεμίων, καὶ αὐτός τε τὴν
δαφνηφορίαν ἐτέλει καὶ τὸ ἔθος ἐκεῖθεν διατηρεῖται. ἡ δὲ δαφνη-
φορία· ξύλον ἐλαίας καταστέφουσι δάφναις καὶ ποικίλοις ἄνθεσι, καὶ
ἐπ' ἄκρου μὲν χαλκῆ ἐφαρμόζεται σφαῖρα, ἐκ δὲ ταύτης μικροτέρας
ἐξαρτῶσι· κατὰ δὲ τὸ μέσον τοῦ ξύλου περιθέντες ἐλάσσονας τῆς
ἐπ' ἄκρου τοῦ ξύλου καθάπτουσι πορφυρᾶ στέμματα, τὰ δὲ τελευταῖα
τοῦ ξύλου περιστέφουσι κροκωτῷ. βούλεται δὲ αὐτοῖς ἡ μὲν ἀνωτάτω
σφαῖρα τὸν ἥλιον, ᾧ καὶ τὸν Ἀπόλλωνα ἀναφέρουσιν, ἡ δ' ὑποκει-
μένη τὴν σελήνην, τὰ δὲ προσηρτημένα τῶν σφαιρίων ἄστρα τε καὶ
ἀστέρας, τὰ δὲ στέμματα τὸν ἐνιαύσιον δρόμον· καὶ γὰρ καὶ τξεʹ
ποιοῦσιν αὐτά. ἄρχει δὲ τῆς δαφνηφορίας παῖς ἀμφιθαλής, καὶ ὁ
μάλιστα αὐτῷ οἰκεῖος βαστάζει τὸ κατεστεμμένον ξύλον, ὃ κωπὼ
καλοῦσιν· αὐτὸς δὲ ὁ δαφνηφόρος ἑπόμενος τῆς δάφνης ἐφάπτεται,
τὰς μὲν κόμας καθειμένος, χρυσοῦν δὲ στέφανον φέρων καὶ λαμπρὰν
ἐσθῆτα ποδήρη ἐστολισμένος, ἰφικρατίδας τε ὑποδεδεμένος, ᾧ χορὸς
παρθένων ἐπακολουθεῖ, προτείνων κλῶνας πρὸς ἱκετηρίαν τῶν ὕμ-
νων.
Φώτιος, Βιβλιοθήκη, 293, 321a, 35
Τὰ δὲ λεγόμενα παρθένια χοροῖς παρθένων
ἐνεγράφετο. Οἷς καὶ τὰ δαφνηφορικὰ ὡς εἰς γένος
πίπτει· δάφνας γὰρ ἐν Βοιωτίᾳ διὰ ἐννεαετηρίδος εἰς
τὰ τοῦ Ἀπόλλωνος κομίζοντες ἱερεῖς ἐξύμνουν αὐ-
τὸν διὰ χοροῦ παρθένων. Καὶ ἡ αἰτία· τῶν Αἰολέων
ὅσοι κατῴκουν Ἄρνην καὶ τὰ ταύτῃ χωρία κατὰ
χρησμὸν ἀναστάντες ἐκεῖθεν καὶ προκαθεζόμενοι Θήβας
ἐπόρθουν προκατεχομένας ὑπὸ Πελασγῶν. Κοινῆς ἀμ-
φοῖν ἑορτῆς Ἀπόλλωνος ἐνστάσης ἀνοχὰς ἔθεντο καὶ
δάφνας τέμνοντες οἱ μὲν ἐξ Ἑλικῶνος, οἱ δὲ ἐγγὺς τοῦ
Μέλανος ποταμοῦ ἐκόμιζον τῷ Ἀπόλλωνι. Πολεμά-
τας δέ, ὁ τῶν Βοιωτῶν ἀφηγούμενος, ἔδοξεν ὄναρ νεα-
νίαν τινὰ πανοπλίαν αὐτῷ διδόναι καὶ εὐχὰς ποιεῖ-
σθαι τῷ Ἀπόλλωνι δαφνηφοροῦντας διὰ ἐννεαετηρί-
δος προστάττειν. Μετὰ δὲ τρίτην ἡμέραν ἐπιθέμενος
κρατεῖ τῶν πολεμίων καὶ αὐτός τε τὴν δαφνηφο-
ρίαν ἐτέλει· καὶ τὸ ἔθος ἐκεῖθεν διατηρεῖται. Ἡ δὲ
δαφνηφορία· ξύλον ἐλαίας καταστέφουσι δάφναις καὶ
ποικίλοις ἄνθεσι καὶ ἐπ' ἄκρου μὲν χαλκῆ ἐφαρμό-
ζεται σφαῖρα, ἐκ δὲ ταύτης μικροτέρας ἐξαρτῶσιν·
κατὰ δὲ τὸ μέσον τοῦ ξύλου περιθέντες ἐλάσσονα τῆς
ἐπ' ἄκρῳ σφαίρας καθάπτουσι πορφυρᾶ στέμματα· τὰ
δὲ τελευταῖα τοῦ ξύλου περιστέλλουσι κροκωτῷ. Βούλεται
δὲ αὐτοῖς ἡ μὲν ἀνωτάτω σφαῖρα τὸν ἥλιον (ᾧ καὶ τὸν
Ἀπόλλωνα ἀναφέρουσιν), ἡ δὲ ὑποκειμένη τὴν σελήνην,
τὰ δὲ προσηρτημένα τῶν σφαιρίων ἄστρα τε καὶ ἀστέρας,
τὰ δέ γε στέμματα τὸν ἐνιαύσιον δρόμον· καὶ γὰρ καὶ
ποιοῦσιν αὐτά. Ἄρχει δὲ τῆς δαφνηφορίας παῖς
ἀμφιθαλής, καὶ ὁ μάλιστα αὐτῷ οἰκεῖος βαστάζει τὸ
κατεστεμμένον ξύλον ὃ κώπω καλοῦσιν. Αὐτὸς δὲ ὁ δα-
φνηφόρος ἑπόμενος τῆς δάφνης ἐφάπτεται, τὰς μὲν
κόμας καθειμένος, χρυσοῦν δὲ στέφανον φέρων καὶ λαμ-
πρὰν ἐσθῆτα ποδήρη ἐστολισμένος ἐπικρατίδας τὲ ὑπο-
δεδεμένος· ᾧ χορὸς παρθένων ἐπακολουθεῖ προτείνων
κλῶνας πρὸς ἱκετηρίαν ὑμνῶν. Παρέπεμπον δὲ
τὴν δαφνηφορίαν εἰς Ἀπόλλωνος Ἰσμηνίου καὶ Χαλα-
ζίου.
|
