Θεοξέν(ε)ια (τα)



Γιορτή κοινή όλων των θεών, η οποία γιορταζόταν παντού. Ο Ησύχιος τα καταγράφει ως "κοινή εορτή πάσι τοις θεοίς".

Τα κυριότερα Θεοξένια γίνονταν στους Δελφούς και στην Πελλήνη.

Στους Δελφούς γίνονταν κατά το μήνα Θεοξένιο (Μάρτιος - Aπρίλιος) προς τιμή του Απόλλωνα, της Λητούς και του Διονύσου. Κατά τη διάρκεια της γιορτής προσφερόταν θυσία και οι νέοι τραγουδούσαν ύμνους. Στη συνέχεια ακολουθούσε συμπόσιο. Την πρώτη θέση στο συμπόσιο την είχε ο τιμώμενος θεός, ο οποίος, όπως πίστευαν, φιλοξενούσε και τους άλλους θεούς. Στη γιορτή καλούσαν και επιφανή πρόσωπα από άλλες πόλεις, τα οποία συμμετείχαν στο συμπόσιο. Τότε χρησιμοποιούσαν και το μέγα αργυρό κρατήρα, τον οποίο είχε δωρήσει στους Δελφούς ο Κροίσος. H συμμετοχή της Λητούς στα Θεοξένια των Δελφών μαρτυρείται από ένα έθιμο σύμφωνα με το οποίο, όποιος στις θυσίες πρόσφερε μέγιστο κρόμμυο στη Λητώ, εδικαιούτο «λαμβάνειν μοίρα εκ της τραπέζης».

Στην Πελλήνη της Aχαΐας υπήρχε ιερό του Θεοξένιου Aπόλλωνα, καθώς και χάλκινο άγαλμα του θεού. Εκεί γίνονταν τα Θεοξένια και άλλοι τοπικοί αγώνες με τη συμμετοχή ντόπιων αθλητών και χρηματικά έπαθλα για τους νικητές. Στους παλαιότερους αγώνες έπαιρναν μέρος και "ξένοι" αθλητές και το έπαθλο ήταν ένας μάλλινος μανδύας ή χλαίνη ή "διφθέρα" (δερμάτινο ρούχο". Τα Θεοξένια της Πελλήνης ονομάζονταν και Φιλοξένια.

Θεοξένια γίνονταν και στην Tήνο. Oι διοργανωτές της γιορτής ονομάζονταν Θεοξενιστές. Στην Tήνο αναφέρεται ότι υπήρχε «κοινό θεοξενιστών».

Στην Πάρο και στον Aκράγαντα τα Θεοξένια γίνονταν προς τιμή των Διόσκουρων.

Στον Ακράγαντα τα Θεοξένια ήταν ιδιωτικά και γίνονονταν από την οικογένεια του ολυμπιονίκη Θήρωνα προς τιμή του. Στη γιορτή φιλοξενούμενοι θεωρούνταν οι Διόσκουροι. Η θυσία που προσφερόταν στους Διόσκουρους ονομαζόταν "ξενισμός".

Βιβλιογραφία - πηγές

Ησύχιος
Πολυδεύκης, Α, 34
Αθήναιος, Δειπνοσοφιστές, Θ, 372
Παυσανίας, VII, 27, 4